Als vrijmetselaar wordt je regelmatig gevraagd wat vrijmetselarij is. Als er nu een dogma, en de resulterende dogmatische tunnelvisie, zou zijn, zou het een stuk makkelijker zijn. Helaas. Een van de dingen die ik direct als disclaimer geef is dat mijn omschrijving volledig de mijne is, en dat andere vrijmetselaars het volledig anders zouden kunnen opvatten. Een bevestiging hiervan is makkelijk te verkrijgen: een eenvoudige rondgang onder vrijmetselaars levert vele, soms conflicterende antwoorden op.
Zoals elders gezegd: een van de voordelen van vrijmetselarij is dat het zich niet laat vangen, een van de nadelen is ook dat het zich niet laat vangen. In tegenstelling tot onze wereld, die heel goed geworden is in het verkopen van specifieke beloften (koop dit en je krijgt dat!), belooft de vrijmetselarij alleen dat je je bezig zult houden met principes. Principes die cultuur, religie en politiek overstijgen en die voor elk mens een eigen uitleg hebben.
Voorbeeldje: rechtvaardigheid. We nemen aan dat dit “iets” is, terwijl, hoe meer je er naar kijkt, je ontdekt dat rechtvaardigheid geen “ding” is, maar een idee. Een idee dat even valide is voor ons in Europa, als voor een stam in het Amazone gebied. Een schrijver stelde ooit “je kunt het hele universum fijnmalen, en geen atoom rechtvaardigheid vinden”. Toch is het iets wat we nastreven: een principe.
Zo ook de vrijmetselarij: zij streeft principes na. Maar vertelt je niet hoe je daar mee om moet gaan. Dat is strikt persoonlijk. Als gevolg hiervan komt vrijmetselarij in vele geuren en kleuren:
Er is de vrijmetselarij van “kameraadschap” of broederschap waar we het zo vaak over hebben. Dat is een vrijmetselarij voor hen die op zoek zijn naar gezelschap, vriendschap en relaties die er toe doen, maar ook hen die entertainment en ontspanning in een “veilige” omgeving zoeken.
Er is de vrijmetselarij van het geweten, voor hen die advies of richtlijnen zoeken op moreel gebied. Dat is de vrijmetselarij voor hen die worstelen met dilemma’s en proberen hun weg te vinden in een ethisch en moreel verwarde tijd.
Er is de vrijmetselarij van empathie en compassie. Voor hen voor wie het woord “naastenliefde” nog iets betekend, en die zich bewust zijn dat we allemaal wel eens een helpende hand moeten uit steken in onze omgeving.
Dan is er ook nog de vrijmetselarij van de zelfverbetering. De vrijmetselarij die je helpt om jezelf te ontwikkelen door middel van gesprekken, lessen en het toetsen van je kennis en keuzes.
Het zijn maar een paar vormen van vrijmetselarij, waarbij ook nog eens duidelijk wordt dat je keuze voor een of meerdere vormen over de jaren of zelfs maanden kan veranderen, afhankelijk van je levenssituatie.
Een oudere vrijmetselaar zei ooit “je haalt er uit, wat je er in stopt, en je ziet er in wat je zoekt”. Dat klinkt heel vaag en abstract, maar verschillende vrijmetselaars hebben over de jaren bevestigd dat dit geen cliché is, maar een keiharde waarheid. Als je de troost van gezelschap zoekt, dan biedt vrijmetselarij dit, zoek je intellectuele stimulans, dan is ook dat daar. Tegelijkertijd, om te krijgen is het ook zaak om te geven.
Het is precies datgene wat vrijmetselarij zo interessant maakt in elke levensfase en daardoor steeds een instrumenten biedt voor allerlei keuzes en beslissingen onafhankelijk van leeftijd of achtergrond. Vrijmetselarij vertelt je niet wat je keuze moet zijn, maar geeft je allerlei overwegingen en steun die je kunt gebruiken om een beslissing te nemen over een groot aantal onderwerpen.
Hierdoor wordt vrijmetselarij al snel een “gereedschapskist” waaruit je naar believen kunt putten. En dan kom je aan de kern van het antwoord dat ik altijd geef: voor mij is vrijmetselarij mijn gereedschapskist.
Wat het ook voor jou zou kunnen zijn. Duidelijk is wel, dat het streven van vrijmetselarij naar een licht, het licht en de motivatie van het intellect van elk mens het aansprekend doet zijn eenieder die er mee in aanraking komt. Zou het dit niet gehad hebben, dan zou het waarschijnlijk het eerste jaar van zijn bestaan niet overleefd hebben.
